Hoe betrek je het publiek bij de journalistiek

Het vertrouwen van het publiek in traditionele media staat onder druk. Politici stellen de onpartijdigheid van media openlijk ter discussie en consumenten zien zichzelf vaak niet terug in het dagelijkse nieuws, aldus de organisatoren. Afgelopen vrijdag organiseerden Live Journalism en Are We Europe een workshop in De Balie voor media en journalisten die actief samenwerken met hun publiek, dat van plan zijn, of het lastig vinden om deze samenwerking vorm te geven. Ik was als vertegenwoordiger van het Bureau voor Lokale Zaken ook aanwezig. De vraag waar ik antwoord op wilde hebben was: hoe waarborg je de kwaliteit van de journalistiek als je samenwerkt met burgers?

Steeds meer media breken met de traditionele verhouding tussen journalist (zender) en publiek (ontvanger). In Nederland wordt geëxperimenteerd met vormen van journalistiek waarin het publiek en de journalist samenwerken, door het publiek om advies te vragen (De Monitor), hen als ‘expert’ te positioneren (Bureau voor Lokale Zaken) of hen de insteek en vorm van een verhaal mede te laten bepalen (Follow the Money), kan het vertrouwen worden teruggewonnen.

Na drie presentaties van Gwen Martèl over wat zij doet als gespreksredacteur bij de Correspondent; Tim Wagemakers over het live journalism project 'Keihard werken, amper rondkomen' en een introductie over Design Thinking door Marcello Resollo gingen we in verschillende groepen aan de slag met een probleemstelling.

Design Thinking processen bestaan uit een vijftal activiteiten, namelijk:

    - Heb Empathie: zorg ervoor dat je perspectieven van alle betrokkenen kent.
    - Definieer het probleem: formuleer het probleem waarvoor je een oplossing ontwerpt.
    - Genereer ideeën: genereer zo veel mogelijk ideeën en kies vervolgens de beste(n).
    - Maak een Prototype: ga aan de slag en creëer zo snel mogelijk een werkende versie van jouw oplossing.
    - Test de oplossing: test de door jou ontwikkelde oplossing en verwerk de feedback die daaruit voortkomt.

Zoals gezegd was het onderwerp aan onze tafel het waarborgen van de kwaliteit van journalistiek als je samenwerkt met burgers. We kwamen al snel op het idee dat de deelnemers van het onderzoek: de journalist, de deskundige en de burger, niet op hun discipline moesten worden ingedeeld, maar naar expertise, vaardigheden en ervaring. Een journalist kan ook ervaringsdeskundige zijn, de burger journalist, de deskundige een vormgever. Je brengt dus eerst de competenties van de deelnemers in kaart en vormt daarna teams: een schrijvers/redactie team, een documentatie team, een data team en een vormgevers team, afhankelijk van het onderzoek.

Deze teams krijgen (deel)opdrachten die zij binnen een bepaalde tijd moeten kunnen uitvoeren. In de werkomgeving van het bureau zouden we dus bij de deelprojecten een zandloper kunnen plaatsen of een klok waarop af te lezen is wanneer de opdracht moet zijn uitgevoerd. De teams brengen verslag uit naar de andere teams en deze kunnen feedback geven door middel van bijvoorbeeld een ratingsysteem waarmee ze elkaars werk beoordelen.

De uitkomsten van de deelonderzoeken worden samengevoegd en gaan door een eindredactionele trechter waarna verschillende eindproducten kunnen worden gerealiseerd. Op basis van de kwaliteit van de deelnemers kunnen artikelen, illustraties en andere producten terecht komen bij verschillende media. Zo kan de professionele journalist publiceren in nationale media, en de burger kan op lokale platforms of lokale media zoals stadsbladen, buurtkranten of straatkranten publiceren; de vormgevers kunnen illustraties of animaties maken voor deze eindproducten, maar ook onafhankelijk producten maken voor Instagram of een Youtube kanaal. Door op verschillend niveaus te publiceren bereik je niet alleen een breder publiek, maar je creëert voor de burger(journalist) een vorm van wederkerigheid.

Het is een model dat nog verder uitgewerkt moet worden en kan heel goed geïmplementeerd worden in de werkomgeving van het Bureau voor Lokale Zaken. Het was een vruchtbare bijeenkomst, met dank aan de deelnemers en de organisatoren.