Wat is onderzoeksjournalistiek?

Wikipedia: "Onderzoeks- of researchjournalistiek is een gespecialiseerde tak van de journalistiek die zich bezighoudt met diepgravend en vaak langdurig speurwerk naar nieuwsfeiten. Het journalistieke zoekwerk is gericht naar onthullingen en achtergronden die iets te maken kunnen hebben met bijvoorbeeld misdaad, corruptie, wanbeleid, wetsovertreding of andere zaken die zonder al die extra inzet aan publieke waarneming onttrokken zouden blijven.
 

Het speuren naar en verifiëren van gegevens voor een journalistieke productie (krant, boek, web- of tv-reportage) kan maanden tot jaren duren alvorens er over kan worden gepubliceerd. Omdat zij een bijzonder uithoudingsvermogen van de beroepsbeoefenaar vergt en specialistische kennis - ook van zoekmethoden - wordt onderzoeksjournalistiek beschouwd als een arbeidsintensieve en kostbare werkvorm. Zij onderscheidt zich daarmee van de standaardjournalistiek, waarbij een journalist vaak meer onderwerpen in een kort tijdsbestek en soms tegelijkertijd behandelt en afrondt. Een opkomende werkmethode is datajournalistiek, de aanduiding voor het via datamining doorzoeken van (grote) digitale gegevensbestanden, op zoek naar nieuws en verbanden."

 

Luuk Sengers en Mark Lee Hunter gebruiken in hun boek Het Verborgen Scenario de volgende definitie:"Onderzoeksjournalistiek is het onthullen van belangrijke maatschappelijke gebeurtenissen die verborgen zijn - doordat iemand ze opzettelijk verborgen houdt, of doordat ze aan het oog worden onttrokken door een chaotische massa feiten."

 

De VVOJ (Vereniging voor Onderzoeksjournalisten) kiest voor een pragmatische invalshoek: "Onderzoeksjournalistiek is kritische en diepgravende journalistiek. Dit is een globale definitie, die vooral is bedoeld om voeding te geven aan het gesprek over wat onderzoeksjournalistiek zou moeten zijn.
Kritisch wil zeggen dat de journalistiek niet slechts fungeert als doorgeefluik van ‘nieuws’ dat er al was, maar dat nieuws wordt gemaakt dat er zonder dat journalistiek ingrijpen niet zou zijn geweest. Dit kan gebeuren door het creëren van nieuwe feiten, maar ook door reeds bestaande feiten op een nieuwe manier te interpreteren of met elkaar in verband te brengen.
Diepgravend wil zeggen dat substantiële eigen journalistiek inspanning is verricht, hetzij in kwantitatieve zin – veel tijd gestoken in het onderzoek, veel bronnen geraadpleegd, etcetera – hetzij in kwalitatieve zin – scherpe vragen geformuleerd, nieuwe benaderingen opgepakt, etcetera, hetzij een combinatie daarvan.
Met deze definitie als basis onderscheiden we drie soorten onderzoeksjournalistiek, die overigens kunnen overlappen.
    1.    Schandalen blootleggen. Gericht op het opsporen van overtredingen van wetten, regels of fatsoensnormen, door organisaties of personen.
    2.    Toetsing van beleid of functioneren van overheid, bedrijven en andere organisaties.
    3.    Signaleren van sociale, economische, politieke en culturele trends. Gericht op het opsporen van veranderingen in de samenleving."

 

Het UNESCO schrijft dit op haar website: "Investigative Journalism means the unveiling of matters that are concealed either deliberately by someone in a position of power, or accidentally, behind a chaotic mass of facts and circumstances - and the analysis and exposure of all relevant facts to the public. In this way investigative journalism crucially contributes to freedom of expression and media development, which are at the heart of UNESCO’s mandate."