Voor journalisten die werken met gevoelige informatie is niet elke online werkomgeving veilig genoeg. Daarom ontwikkelde Bureau Lokale Zaken met subsidie van Google een extra goed beveiligd initiatief. Onderzoeksplatform Apache is de eerste redactie die er gebruik van maakt. ‘We zochten al een manier om op afstand met lokale journalisten te kunnen communiceren.’

Voor journalisten die niet op een redactie werken, is Google Drive een uitkomst. Ze kunnen er online bestanden uitwisselen en er samen aan werken. Maar als je onderzoeksjournalist bent en werkt met gevoelige informatie, zitten hier haken en ogen aan. Want hoe veilig is die dienst van de Amerikaanse tech-reus nou eigenlijk? Als inloggegevens kwijtraken, ligt alles op straat. Ook kunnen privacyregels zomaar veranderen.

Om niet afhankelijk te zijn van Google of een ander commercieel techbedrijf, ontwikkelde Bureau voor Lokale Zaken een beveiligde online werkomgeving, met behulp van subsidie van het Digital News Initiative Fund van, inderdaad, Google. Redacties of collectieven kunnen deze tegen betaling gebruiken. Bureau voor Lokale Zaken is onderdeel van de Stichting Lokale Onderzoeksjournalistiek, die lokale onderzoeksprojecten bevordert en faciliteert.

Burgerjournalisten begeleiden
Het basis-template is gebaseerd op de ‘story-based inquiry methode’ van Mark Lee Hunter en Luuk Sengers, een gestructureerde handleiding voor het opzetten van journalistieke onderzoeken. Door het gebruik van deze methodiek is het ook mogelijk om burgerjournalisten in het template stap voor stap door een onderzoek te leiden. De redactie kan daarbij kiezen welke delen van de omgeving voor wie toegankelijk zijn. ‘Het kan nodig zijn dat bepaalde informatie alleen toegankelijk is voor de professionele journalisten, bijvoorbeeld als het om gevoelige informatie gaat,’ vertelt Pim Peterse, oprichter van Bureau voor Lokale Zaken. Met een druk op de knop kan hij delen van het platform openstellen of juist afsluiten voor uitgenodigde burgerjournalisten.

De werkomgeving maakt gebruik van een beveiligde server. Gebruikers kunnen alleen via een VPN-verbinding inloggen. Ze kunnen er makkelijk bestanden delen, discussies voeren en elkaar op de hoogte houden van de vorderingen, bijvoorbeeld door notificaties uit te sturen zodra nieuwe documenten zijn toegevoegd of een vraag wordt gesteld. Ook kunnen ze taakverdelingen en tijdlijnen toevoegen om het onderzoek verder te structureren. Google Drive, zeg maar, maar dan uitgebreider en beveiligd.

‘De omgeving kan aan de wensen van elke redactie worden aangepast,’ vertelt Peterse. ‘Je hebt natuurlijk niet voor elk verhaal beveiliging nodig, maar als je bijvoorbeeld werkt met geheime informatie of onderzoek doet naar criminele activiteiten kan het cruciaal zijn dat er echt niemand kan meekijken.’

Apache
‘Heel handig’ vindt journalist Steven Vanden Bussche van het Vlaamse onderzoeksplatform Apache. Apache is de eerste externe redactie die met de online omgeving aan de slag gaat. Peterse en Vanden Bussche ontmoetten elkaar tijdens het journalistencongres Dataharvest en wisten al snel dat hun neuzen dezelfde kant op stonden. Toen Bureau voor Lokale Zaken vorig jaar begon met de ontwikkeling van de werkomgeving, meldde de Vlaamse journalist zich dan ook al snel om er met Apache als eerste buitenlandse redactie gebruik van te maken.

Apache kreeg begin van het jaar subsidie van het Vlaams Journalistiek Fonds. Met dat geld gaat het platform samen met lokale (burger-)journalisten en andere experts vier lokale onderzoeksprojecten opzetten en uitvoeren. De eerste ‘Apache Lokaal’ is inmiddels van start gegaan: een onderzoek naar de verkoop van publieke gronden.

Volgens Vanden Bussche komt de online werkruimte hierbij goed van pas. ‘We zochten een manier om op afstand met de lokale journalisten te kunnen communiceren, dus het was het ideale moment om Pims platform uit te proberen. Natuurlijk waren er wat kinderziektes, maar Pim is altijd bereikbaar en past dingen meteen aan. Het maakt het samenwerken op afstand veel makkelijker, we hebben een beter overzicht en kunnen het werk makkelijker structureren.’

Dit is precies wat Peterse voor ogen had. ‘Onze werkomgeving biedt een redactieruimte die freelancers niet hebben.’ Vanden Bussche beaamt dit, al vervangt de online omgeving volgens hem niet het menselijke contact: ‘Het blijft toch ook wel fijn om elkaar af en toe te zien, vooral als je voor het eerst samenwerkt. Dan wil je toch wel weten met wie je te maken hebt.’

Netwerk van lokale journalisten
Apache Lokaal moet uiteindelijk uitgroeien tot een netwerk van lokale journalisten, hoopt Vanden Bussche. ‘Net als in Nederland hebben zij het in Vlaanderen zwaar. Door op zo’n platform samen te werken, hopen we op een kruisbestuiving.’ Het gaat er volgens hem ook om dat lokale journalisten weer serieus worden genomen. Vaak worden zij afgedaan als de verslaggevers van het kleine nieuws, terwijl juist in de regio’s belangrijke dingen gebeuren.

Voor Bureau voor Lokale Zaken is de samenwerking met Apache een mooi experiment. ‘We zijn nu een jaar bezig en passen de werkomgeving nog voortdurend aan. Het is een continue wisselwerking tussen de wensen van de redactie en wat wij kunnen bieden. Niet alleen kunnen we zo onze werkomgeving testen, maar het levert ons ook meer bekendheid op.’ Die is ook nodig, want de werkomgeving is bij Nederlandse redacties nog vrijwel onbekend. Opboksen tegen het gebruikersgemak van het alomtegenwoordige Google is nog geen sinecure. Maar Peterse is optimistisch: ‘Doordat we klein zijn begonnen, konden we rustig aan het systeem werken. Nu kunnen we de projecten uitkiezen die we echt willen doen.’

Tekst: Birte Schohaus

Bron: SvdJ website: Online samenwerken, maar dan veilig: een digitale werkomgeving voor onderzoeksjournalisten